Dahlia’s

Dahlia’s

Deel 1

Hinger de hoezer hant de lu van de Roeëzesjtroas kling jeëdjer. Jroeës jenóg vuur e sjtelsje, jet jraas mit blomme drum en sjting woa dusj en sjeul óp sjtunt. Hinger de jadens leuft e weëgs-je. Jiddes hoes hat an de anger zie van ’t weëgs-je nog inne jroeëse jaad. Doa-i waast jreuns en eëpel. Um in d’r jaad van d’r Martien tse kome, móts te durch e pöats-je joa. ’t Vilt vanzelver tsouw. Ziene pap hat ing veer draa jemaad. Heë hat in ziene jaad inne hondersjtal. De honder lofe vrij erum. Jreuns hant ze nit. Waal hant ze hingenaa e sjtuk mit blomme, dahlia’s. Dat is ’t sjtuk jaad van de mam. Doa wase jiddes joar dahlia’s.
D’r Martien zitst óp d’r sjtee hinger ’t pöats-je. D’r sjtee hauwe ze van ziene opa, d’r pap van ziene pap. Deë wirket in ing kieskoel. Wie d’r pap en de mam jónge trouwe en ’t hoes jole, braat heë mit inne vrachwaan inne jroeëse sjtee oes de kieskoel.

‘Iech han jet vuur in d’r jaad,’ zaat e wie heë aasjellet.

‘Brings te breetlóf, pap?’

‘Nae, jet wat langer bliet. Woa-ts te óp zitse kans, woa-ts te óp bouwe kans. ’

De sjting oes de kieskoel woar zie janse leëve. Janse sjtroase, sjteë woeëde óp die sjting jebouwd.

‘Jong, óp deë sjtee kans te diech raeste.’

‘Lek ‘m mar urjens doa hinge pap. Plaatsj jenóg.’

Uvver ’t veld hinger de hoezer varet heë d’r vrachwaan. Doa sjtong nog nit vöal. Jee pöats-je, jing honder en jing dahlia’s. Heë kiepet d’r sjtee van d’r waan. Kótbij ’t weëgs-je.

‘Hat ‘r ing nui hon?’

D’r Alwin hingt mit de erm uvver ’t pöats-je. Heë wiest.

‘Die hant vier jister van ing vrauw kraeje, die de mam kent,’ zeët d’r Martien.

‘Ing broen hon tusje wiese,’ laacht d’r Alwin.

‘Die is zicher òp vakans jeweë.’

D’r Martien sjteet òp van d’r sjtee. Heë pakt ‘t bliks-je mit hondervoor, dat neëver hem óppen ëed sjteet. Mit ing hank hilt e ‘t vas, mit de anger pakt e ing haffel voor. ‘t Voor sjträut e oes. De honder sjneure durchee en pikke de körrelsjer òp. E paar sjtrieë ziech en kakele.

‘Koom, koom, doa is nog jenóg.’

Heë wurpt werm ing haffel. ‘t Pöats-je vilt tsouw. D’r Alwin sjteet neëver hem.

‘Jef miech óch jet.’

Heë jeet mit ing hank in ‘t bliks-je. Hel wurpte ‘t voor óp de honder. Die sjtoeve oesee.

‘Los dat Alwin.’

D’r Martien wurpt e maïskörrelsje noa d’r kop van d’r Alwin. Deë bukt ziech um e körrelsje òp tse rafe. Vuurdat e reët kunt, hat d’r Martien ‘t bliks-je uvver d’r kop van d’r Alwin oes-jesjòd. ‘t Voor rolt uvver d’r kop en d’r ruk .

‘Hao, Tien!’

D’r Alwin sjnapt ziech d’r Martien. De tswai jonge vange ziech aa tse rultse. Ze rolle tusje ‘t voor uvver jen eëd. De honder kieke óp inne aafsjtand tsouw. ‘t Sjwester van d’r Martien kunt uvver ‘t weegs-je aalofe. Bij ‘t pöats-je bliet ‘t sjtoa.

‘Hat uur ze nog nui? Die erm honder!’

De jonge hure nuuks en klöppe ziech wieër.

Deel 2

Iech jon ‘t an de mam zage!’
Dat zunt de machswöad van ‘t sjwester.
‘Iech jon ‘t an de mam zage!”
De jonge hure zofort óp. Ze sjtunt sjouwer a sjwouwer. Ze hant noen tsezame inne teëjesjtender, ’t sjwester.
‘Aod wief,’ ruft d’r Martien.
Ing inkele hon huft d’r poeët òp en zetst ’m lanksaam neer. Ee vuur ee kome ze werm kótterbij.
‘Die erm dere hant ziech jans versjrókke.’
‘t Sjwester sjteet mit de erm uvveree. D’r Alwin hilt de heng vuur zieng brós en deed jraad of e tswai böl vas hat.
‘Lili, hang diech ins uvver ‘t pöats-je.’
Wus drieënt het ziech um en jeet eri. D’r Martien sjtuest ziene vrunk aa.’
‘Woarum zeës te dat. Noen krient vier zeek.’
‘’t Hat doch hei van die dinger kraeje.’
Heë hilt werm de heng vuur zieng brós.
‘Da broechs doe dat nog nit tse zage.’
Bij ‘t hoes van d’r Martien jeet oavenóp ing vinster óp. Zieng mam sjteet bij de vinster.
‘Martien, koom eri. En doe Alwin, doe jees noa heem. Zofort!’
‘Zies te, doa has te ‘t.’
D’r Martien kiekt wus noa ziene vrunk. Heë maat ‘t pöats-je óp. D’r Alwin leuft e paar sjritte hinger de broen hon aa. Kakelend sjneurt die voet.
‘Sjaf diech zelver e paar honder aa. Da haste jet um tse tsenke.’
‘t Pöats-je vilt tsouw. D’r Alwin leuft ‘t weëgs-je eraaf. D’r Martien jeet eri.
D’r daag d’rnoa hat d’r Alwin ziech hinger d’r hondersjtal verbòrje. Wen d’r Martien eroes kunt um de honder tse vore ruft e: ’Pssst.’
‘Doe darfs vuurleufieg hei nit mieë kome.’
‘Dat sjnap iech. Doarum zits iech hinger d’r sjtal.’
D’r Martien jeet neëver hem sjtoa. Ze sjtunt mit d’r ruk teëje de breër van d’r sjtal. D’r Alwin trukt e bee óp en zetst inne vós d’rteëje.
‘Tien, zóts te doa nit ins i wille kniepe.’

De heng junt werm noa de brós. Mar noen lekt e ze óp de brós.
‘Bis te verrukt. Nit in die van mie sjwester en doe knieps doa óch nit i.’
D’r Alwin zetst d’r vós óppen eëd. Ze hure ‘t pöats-je tsouwsjloa. Flot kroefe ze hinger d’r stroech neëver d’r sjtal. Tusje de bleer durch zient ze de mam van d’r Martien langskome. Ze neuriet e lidje. Bij jiddere sjrit wingt d’r rok langs de bee. In de hank hilt ze ing sjier. Wen ze bij de dahlia’s kunt, laacht ze. E paar roeë en paar jeël dahlia’s sjniet ze aaf. Ze hilt ze vuur de brós en ruucht draa. Mit de oge tsouw wiegt ze hin en heer.
‘Kótbij diech,’ fluustert ze.
Da sjtrekt ze de erm en maat dans-sjritte. Wen ze tserukleuft noa ‘t hoes, duit ze de blomme ee vuur ee teëje d’r mónk.
‘De ieëtsjte dahlia’s zunt vuur diech.’
De jonge kome hinger d’r sjtroech oes.
‘Tien, dieng mam hat óch van die dinger.’
‘Dieng mam da nit?’
De jonge laache. D’r Martien sjträut ‘t voor oes. Mit ing sjouwer en de heng i jen taesj sjteet d’r Alwin teëje d’r sjtal. Heë kiekt noa de honder. Ze pikke ‘t voor. ‘t Pöats-je sjleet tsouw.

Deel 3

De mam leuft ’t weëgs-je eraaf. D’r Alwin loert vuurzichtieg um d’r ek van ’t sjtels-je. Heë ziet de mam van d’r Martien lofe.
‘Woa jeet dieng mam hin?’
D’r Martien trukt de sjouwere óp. Doa-óp wil e nuuks zage. Zieng mam leuft mit dahlia’s oes heure jaad uvver ’t weëgs-je en heë sjwiegt.
‘Koom,’ zeët e flot, ‘iech tseech diech jet.’
Heë probeert um uvver jet angesj tse kalle. Dat maat d’r Alwin nog nuisjieriejer. Wat is ’t jeheem van de mam mit de dahlia’s? D’r Alwin darf vuurleufieg nit mieë kome en noen wil e hem mitneëme um jet tse tseeche. Doa mós jet zieë. Mar wat.
‘Bis te nit bang dat dieng mam tseruk kunt en miech ziet.’
‘Dat doert nog effe.’
‘Woa is e da hin,’ verzukt d’r Alwin ‘t nog ins.
‘Koom noen mit.’
‘Wat wils te miech da losse zieë?’
Noen mós jet kome wat intressanter is wie de mam mit de dahlia’s. D’r Alwin vingt aa tse jrieëmele. Zieng heng junt noa de brós.
‘Is die sjwester heem?’
‘Nae! Huur ins óp mit deë ónzin.’
‘Da móts te zage woa dieng mam hin is.’
‘Dat wees iech nit!’
‘Dat wits te waal!’
‘Revolver!’
D’r mónk van d’r Alwin vilt óp.
‘Wat zeës te?’
D’r Martien waat effe en zeët sjtil nog ins.
‘Revolver.’
Dat is inne sjoes midde in de roeës.
‘Revolver,’ zeët d’r Alwin hem noa.
De dahlia’s van de mam en de brós van ’t sjwester kanne doa nit teëje óp.
‘Woa?’
‘Koom mit.’
Ze junt eri. D’r Alwin leuft hinger d’r Martien de trap eróp. In ’t sjloftsimmer van ziene pap en mam maat heë ’t sjaos van ’t naatskommuedje óp. Mit jroeëse oge kiekt d’r Alwin noa de hank van d’r Martien. Heë hilt inne revolver vas.
‘Zitse doa koeëjele i?’
‘Die hat d’r pap urjens angesj ligke.’
‘Sjist diene pap doamit?’
‘Wen inne ibraecher kunt.’
De oge van d’r Alwin zunt nog ummer eëve jroeës.
‘Joa?’
D’r Martien veult dat heë ’t vuur ’t zage hat. De intresse van d’r Alwin jeet nit mieë oes noa de dahlia’s van de mam. Óch de brós van zie sjwester lieët e mit rouw.
‘Wen inne ibraecher hingerum kunt, maat miene pap de vinster óp.’
Heë leuft noa de vinster, mar drieënt ziech flot um.
‘Mie sjwester!’
Uvver ’t weëgs-je leuft zie sjwester mit inne jong an de hank.
‘Koom, flot voet.’

Deel 4

D’r Martien lekt d’r revolver in ’t sjaos tseruk.
‘Iech wees wat die junt doeë.’
D’r Alwin huft de heng óp, mar d’r Martien trukt hem an inne erm.
‘Vier mósse durch de vuurduur.’
An duur sjtaeche ze de sjtroas uvver. Ze sjneure ing ziesjtroas eri. Wen ze wied voet jenóg zunt, sjpatsere ze wieër.
‘Wie kunt diene pap an deë revolver?’
‘Heë woar vruier polies. Noen is e nog in inne sjiskloeb.’
‘Is e nit mieë polies?’
‘Heë kan noen mieë verdene?’
‘Woa?’
‘Wees iech nit.’
‘Wits te dat nit?’
D’r Martien trukt werm de sjouwere óp. Bij d’r Alwin kunt de nuisjieriegheet tseruk. Mar vuurdat e wieër kan vroage, ziet e de mam van d’r Martien oes ing poats eroes kome. D’rhinger likt d’r kirkhof.
‘Bukke,’ ruft e.
De tswai jonge doeke inee hinger inne auto. Ze wade bis ze langs is. Da sjpringt d’r Alwin óp. Heë sjneurt noa de poats.
‘Blief hei,’ keëkt d’r Martien.
Bij de poats bliet d’r Alwin sjtoa. E sjtuk wieër ziet e de dahlia’s óp e jraaf ligke. D’r Martien sjteet hinger hem.
‘Doa ligke de dahlia’s va dieng mam.’
‘Doa is d’r dokter bejrave.’
‘D’r dokter?’
‘Mieng mam hat doa vruier jewirkt.’
‘Is deë allang doeëd?’
‘Wees iech nit.’
D’r Alwin drieënt ziech um en duit teëje d’r Martien.
‘Vier junt werm noa de honder.’
‘Doe bliets van de honder aaf.’
D’r Martien leuft hinger d’r Alwin aa. In ’t weëgs-je lofe ze jebukt. ’t Pöats-je maache ze jans häusj óp. Ze sjlieche hinger ’t sjtels-je. D’r Alwin loert um d’r ek. Durch de vinster van ’t sjloftsimmer ziet e de mam van d’r Martien zitse. Ze kemt ziech de hoare. Lank sjwats uvver bloese sjouwere. Ummer lanksamer. Bis de hank raest. Oane tse beweëje sjtaart ze vuur ziech oes. Da klinkt inne sjoes. D’r Martien keëkt.
‘Mam!’
’t Pöats-je sjleet hel tsouw. De jonge sjneure de trap eróp. De duur van ’t sjloftsimmer sjteet óp. In d’r sjpeiel zient ze ’t jezich van de mam van d’r Martien. ’t Is jebarsjte. Ze zitst óp e kruks-je d’rvuur. Heur erm hange jesjtrekt langs ’t lief. In ing hank hilt ze d’r revolver vas.
‘Voet!’
’t Sjwester kunt oes zie sjloftsimmer. De bloes hingt óp. Wie ibrèchere duit ’t de jonge de trap aaf. D’r Martien keëkt.
‘Mam!’

Deel 5

D’r Alwin kiekt hem mit jroeëse oge aa.
‘Is e doeëd?’
‘Maach dat-s te voet kuns!’
Heë duit d’r Alwin de duur eroes. Jesjrókke leuft e noa d’r ek van de sjtroas. Doa bliet e ing janse tsiet sjtoa. Mar bij ’t hoes van d’r Martien is nuuks tse zieë. Da zal ze wal nit doeëd zieë. Angesj woare de pliese besjtimd al doa jeweë. Nae, d’r sjpeiel woar kapot. Ze hat óp ziechzelver in d’r sjpeiel jesjaose. Wat ing komiesje vrauw. Heë drieënt ziech um en jeet noa heem.
‘Mam, móts te ins hure. De mam van d’r Martien hat jesjaose.’
‘Wat zeës te, jong?’
‘De mam van d’r Martien hat in d’r sjpeiel jesjaose.’
‘Blief doa óch voet. Die vrauw is nit richtieg.’
’Mar d’r Martien is waal richtieg.’
‘Erm kinger. Meens te woarum ziene pap in ’t Hollendsj is jange wirke? Da broecht e nit jiddere daag heem tse zieë. Iech zaan diech, blief doa voet.’
Ing waech sjpieëder zitst d’r Alwin werm neëver ’t sjtels-je. Heë wees ónjeveer wienieë d’r Martien de honder kunt vore. Lang broecht e doarum nit tse wade. Oane óp of aaf tse kieke leuft d’r Martien langs ’t sjtels-je. D’r Alwin ziet e nit. Heë leuft noa de dahlia’s en sjnieët e paar aaf. Da drieënt e ziech um.  De erm jesjtrekt langs ’t lief. De dahlia’s in ing hank. Noen ziet e d’r Alwin. Lanksaam leuft e noa ’t sjtelsje. De hank mit de dahlia’s huft e óp. D’r kop jeet eraaf.
‘De mam hant ze noa ing kliniek braad.’
D’r Alwin lekt ing hank óp zieng sjouwer.
‘Iech jon mit diech mit.’
Tsezame junt ze durch ’t weëgs-je noa de poats van d’r kirkhof. De blomme van de mam ligke nog op ’t jraaf van d’r dokter. Ze zunt verlepsjt. D’r Martien  huft ze óp. De frisje blomme lekt e dróp.
‘Wen de dahlia’s bluie, bringt mieng mam ze noa ’t jraaf.’
‘Wen de dahlia’s bluie,’ zeët d’r Alwin.
‘Ze kunt dökser noa d’r kirkhof. Nit alling wen de dahlia’s bluie.’
‘Hauw ze d’r dokter zoeë jeer?’
‘Joa. Wie ze hoeët dat e sjtórf, hat ze jekraesje. Ze zoos an d’r kuchedusj. Mit d’r zakdóch i jen heng.’
D’r Martien drieënt ziech um. Heë leuft noa d’r dreksbak um de verlepsjte dahlia’s voet tse werpe. D’r Alwin  leuft hinger ‘m aa.
‘Brings doe noen ummer frisje blomme?’
‘Joa. Dat han iech mieng mam beloafd.’
‘Hat ze diech dat jevroagd?’
‘Nae. Mar iech don dat jeer. Iech han ’t heur vertseld. Heur oge sjtroalete.’
Jees te döks noa dieng mam?’
‘’t Zóndiegs. Da jon iech mit miene pap mit.’
‘Diene pap is durch de waech voet.’
‘Joa, mieng tant kunt noen bij ós heem.’
‘Bliet dieng mam lang voet?’
‘Ieh wees ’t nit. Misjien vuur ummer.’
‘Vuur ummer?’
D’r  Alwin  kan ziech dat nit vuursjtelle. Zieng mam nit mieë heem. Sjtel diech dat ins vuur.

Deel 6

‘Vings te dat nit sjlim, Martien?’
’Mieng mam zoos ummer óp ’t sjloftsimmer. Vuur d’r sjpeiel. Zinge, laache, kalle.’
‘Kalle?’
D’r Martien knikt.
‘Wat zaat ze da?’
Sjwiejend kiekt d’r Martien vuur ziech oes. Troane sjpringe in zieng oge.
‘Ze hauwe ummer sjtriet. D’r pap en de mam.’
‘Mit wem kallet dieng mam da?’
‘Mit… mit d’r dokter.’
‘D’r dokter? Deë is doch doeëd!’
‘Deë zoog de mam in d’r sjpeiel.’
‘Wat zaat ze da?’
D’r  Martien trukt de sjouwere op.
‘Has te dat noeëts jehoeëd?’
‘Joawaal. De duur sjtong e bis-je op. ‘Alex’, zaat ze.’
‘Woar dat al?’
‘Ze duiet heur lippe teëje d’r sjpeiel.’
Flot drieënt d’r Martien ziech um. Hel sjneurt e voet. D’r Alwin  hinger ‘m aa. Heë holt ‘m i. Sjnapt ‘m bij ing sjouwer.
‘Wens te werm dahlia’s pluks, help iech diech.’
Tsezame lofe ze durch. Heem bij d’r Martien zitst de tant an d’r kuchedusj. Ze laacht, wen de jonge eri kome.
‘Uur hat besjtimd zin in e jlaas liemenaad.’
Ze krient óch e plets-je d’rbij. ’t Sjmaacht hön. Teëje aesens-tsiet jeet d’r Alwin noa heem.
‘Mam, vier hant sjun jesjpieëld bij d’r Martien. Zieng tant woeënt doa noen.’
‘Wie jeet ’t mit de mam van d’r Martien?’
‘Ze zal misjien noeëts mieë heem kome.’
‘Dat zal wal besser zieë zoeë.’
‘’t  Is ing jans leve tant. Wits te wat vier jedoa hant? Vier hant ing tseechnoeng jemaat vuur de mam van d’r Martien. Iech han dahlia’s jetseechend.’
‘Dahlia’s? Woarum dahlia’s?’
‘Die bluie in d’r jaad va… zieng mam.’
‘D’r jaad va zieng mam? Hat die inne jaad?’
‘Joa, hingeraa. Inne jaad mit dahlia’s.’
Wieër zeët d’r Alwin nuuks. D’r  jaad mit de dahlia’s is noen van d’r Martien en hem. De blomme vuur de mam van d’r Martien en d’r dokter.
D’r  pap van d’r Martien hat d’r kapotte sjpeiel in d’r dreksbask jewórpe. E sjtuks-je hat d’r Martien droes jehold. ’t Likt tusje de dahlia’s in d’r drek. ’t Jlietsert in de zon. Óch wen de dahlia’s oes-jebluit zunt. Wied in d’r herfs.
’t Sjtuks-je sjpeiel van d’r Martien zieng mam. Woa-i d’r dokter woeënt. Heur eëvebild.
De jonge zitse in d’r jaad op d’r sjtee van d’r opa’t Pöats-je sjleet tsouw. ’t Sjwester van d’r Martien kunt bij hön sjtoa. Het wiest noa ’t sjtuks-je sjpeiel.
‘Zoeë bliet de mam bij ós.‘
D’r  Alwin deet ziech de erm uvveree. D’r  Martien kiekt ‘m aa. Waad op wat jeet passere. Mar de erm van d’r Alwin blieve op de plaatsj. Heë laacht e bis-je.
‘’t Nieëks joar bluie ze werm.’
Effe waad heë.
‘De dahlia’s.’